تاریخچه ی رپ

موسیقی رپ که در دههٔ ۱۹۸۰ میلادی و از میان سیاه پوستان فقیر متولد شد، در واقع یک نوع موسیقی اعتراض‌آمیز خیابانی است. مانند خیلی از سبک‌های دیگر موسیقی غربی، این سبک نیز با چندین سال تاخیر، به ایران راه پیدا کرد.

این موسیقی از پیش‌پا افتاده ترین و سهل ترین و خیابانی ترین کلمات استفاده می‌کند، بدون این که از حیث ادبی بتوان این نوع استفاده را نقد کرد. یعنی در نوشتن متن رپ، هیچ الزامی برای رعایت قوانین ادبی وجود ندارد.[۱] موسیقی رپ به موضوعاتی از جمله: اختلاف طبقاتی، ریاکاری، دعواهای خیابانی، فرهنگ غالب جهانی و البته بحران‌های سیاسی می‌پردازد و ترانه‌های آن اگرچه قافیه‌هایی ضعیف دارند و در نگاه بسیاری شعر ناب به حساب نمی‌آیند، امّا با همین سادگی و بی پیرایگی خود می‌کوشند معنایی دیگر از زندگی اجتماعی را به ما یادآوری کنند.[۲]

احتمال داده می‌شود که آهنگ «یک یاری دارم» از بدیع زاده اولین آهنگ رپ ایرانی باشد. [۳] موسیقی رپ به طور رسمی و مجاز نیز در ایران کار شده‌است، که از آن جمله آهنگ‌هایی که در برنامهٔ تلویزیونی اکسیژن پخش شدند، و نیز آلبومی از شاهکار بینش‌پژوه به نام اسکناس را می‌توان نام برد. در سال ۱۳۸۵ نیز رضا عطاران در تیتراژ چند مجموعهٔ تلویزیونی از جمله متهم گریخت از موسیقی رپ فارسی استفاده کرد. هم‌چنین در تعطیلات نوروزی سال ۱۳۸۶ مجموعهٔ تلویزیونی دیگری به کارگردانی رضا عطاران به نام ترش و شیرین از شبکهٔ سوم سیما پخش شد[۴] که در عنوان‌بندی آغازین آن، رضا عطاران یک شعر (از نیلوفر لاری‌پور) را به صورت رپ می‌خواند و محسن نامجو نیز با آواز وی را همراهی می‌کرد.[۵]

در سال‌های اخیر، گروه‌های بدون مجوز و زیرزمینی رپ در داخل ایران افزون شده‌اند و نیز آهنگ‌های فارسی تعدادی گروه رپ‌خوان در خارج ایران نیز از طریق اینترنت در ایران منتشر می‌شود. گروه‌هایی نظیر هیچ‌کس، زدبازی، میلاد نوری، و Emziper باعث شهرت رپ به خصوص در میان نسل نوجوان شدند.[۳] از آن‌جا که اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای توزیع قانونی تولیدات موسیقایی، برای این افراد عملاً امکان‌پذیر نبوده‌است، و با توجه به فقدان قانونی که انتشار این آهنگ‌ها از طریق اینترنت را محدود کند، اغلب گروه‌های رپ زیرزمینی آثارشان را از طریق وب‌گاه‌ها و وب‌نوشت‌ها به گوش شنوندگان خودشان می‌رسانند.[۶]

در عرصهٔ موسیقی ایران، می‌توان گروه‌های رپ را به سه دسته تقسیم کرد:[۷]

۱- گروه‌های رپی که جنبه‌های خشن و مبارزه جویانهٔ سبک گنگستا را جذب کرده‌اند که می‌توان این دسته را «رپ خوان‌های خیابانی» نامید. آنها در لابلای زبان کوچه و بازار به دنبال صدای خود میگردند. در این بخش از گروه‌های تأثیر گذار می‌توان هیچ‌کس، زدبازی، پیشرو، تهی و ابلیس را نام برد.

۲- دستهٔ دوّم رپ خوان‌ها، گروه محافظه کارتر و اخلاقی‌تری را تشکیل می‌دهند که می‌کوشند ارزش‌های اجتماعی را به ما تذکّر دهند. برخی از آن‌ها عبارتند از: یاس، امزیپر، هارنیک، تروت اسپیریت و سالومه.

۳- رپ خوان‌هایی که بر جنبهٔ فراگیری و اقتصادی رپ تکیه کرده‌اند. آن‌ها معمولاً ترجیح می‌دهند از جریان‌های غالب و موسیقی پاپ سرگرم کننده استفاده کنند. از میان آن‌ها می‌توان به شاهکار بینش پژوه و فا تریتوری اشاره کرد